بیوکده

بیوگرافی آهو خردمند 

آهو خردمند بازیگر تئاتر و سینما و مترجم،متولد ۱۳۲۹ در تهران

زمینه فعالیت : بازیگر تئاتر و سینما و مترجم.

ملیت : ایرانی

تولد : ۱۳۲۹

تهران

سال‌های فعالیت : از سال ۱۳۵۵ تا کنون

زندگی

خواهر نیکو خردمند بازیگر و دوبلور.

فارغ التحصیل دانشکده هنرهای دراماتیک.

آغاز فعالیت هنری از سال ۱۳۴۷ با حضور در صحنه از نمایش‌ها: «خسرو و شیرین» ، «افول» ، «لبخند باشکوه آقای گیل»

فعالیت در تلویزیون از سال ۱۳۵۱ با مجموعه «آدم و حوا»

از دیگر مجموعه‌ها: «خلیل ده مرده»، «طلاق»، «در گذر عاشقی». آغاز فعالیت در سینما از سال ۱۳۵۲ با فیلم «پسر ایران از مادرش بی خبر است» ساخته فریدون رهنما.

خردمند در سال ۱۳۶۳ ایران را ترک کرد و نزدیک به دو دهه در آمریکا و کانادا اقامت داشت . او در این سال‌ها در چند نمایش و مجموعه تلویزیونی حضور یافت خردمند سال ۱۳۸۱ به ایران بازگشت و فعالیت سینمایی اش را پی گرفت.

آهو خردمند ۶۰ سال پیش یعنی سال ۱۳۲۹ در تهران در خانواده ای که گرایش فراوان به مقولات هنری داشتند، متولد شد. پدر او بازیگر عرصه نمایش و تئاتر بود و عمویش به فیلمسازی و فیلمنامه نویسی اشتغال داشت (مرحوم حسن خردمند) و خواهر وی در کار دوبلاژ فعالیت می کرد (شادروان نیکو خردمند که البته بعدها حوزه فعالیتش به بازیگری نیز گسترانیده شد) و همسر خواهر او (اسماعیل شنگله) نیز از مشاهیر تئاتر بود و اتفاقا رابط اصلی او در ورود به عرصه نمایش. این پیش زمینه خانوادگی، آهو خردمند را به سمت تحصیل در رشته های هنری دانشگاه سوق داد. اما او خیلی زودتر از آن یعنی در ۱۸ سالگی کار تئاتر را شروع کرده بود و رسما به عنوان کارمند اداره تئاتر فعالیت می کرد. او ابتدا در گروه اسماعیل شنگله و سپس در گروه علی نصیریان بازی تئاتر را دنبال کرد. نمایش هایی مانند خسرو و شیرین، افول و لبخند باشکوه آقای گیل از جمله کارهای شاخص او در این زمینه بودند و در همین اوان نیز با دعوت هنرمندانی که در تلویزیون کار می کردند وی نیز پایش به این رسانه باز شد و با بازی در نمایش تلویزیونی آدم و حوا حوزه جدیدی از فعالیت خود را در کارنامه اش ثبت کرد و بعد از آن نیز در مجموعه هایی تلویزیونی مانند خلیل ده مرده و مهاجر هم به ایفای نقش پرداخت و تجربه کارگردانی سریال سیمون برمی گردد را هم از سر گذراند.

خردمند در دوران قبل از انقلاب فعالیت اندکی در سینما داشت. او بعد از آن که ۲ دوره ۶ ماهه بازیگری را در انگلستان طی کرد (در آکادمی سلطنتی هنرهای دراماتیک لندن) در فیلمی از فریدون رهنما با نام پسر ایران از مادرش بی خبر است بازی کرد که البته تنها حضور سینمایی اش در آن دوران محسوب می شود و فیلمی بود که به دلیل ساختار غیرمتعارف و هنری اش امکان نمایش عمومی پیدا نکرد. او خود در جایی دلیل حضور اندکش را در سینمای قبل از انقلاب چنین ذکر کرده بود: «شاید دلیلش یک جور وحشت از کار در سینما بود. ابدا قصد توهین به سینماگران آن زمان را ندارم، اما این وحشت را حتی خانواده من هم از حضورم در سینما داشتند».

در سال های بعد از انقلاب بود که نام خردمند به عنوان بازیگر سینما بیشتر مطرح شد. اولین فیلم او در این مقطع انفجار (۱۳۵۸) به کارگردانی زنده یاد ساموئل خاچیکیان بود که البته به نمایش عمومی نرسید؛ نکته ای که درباره فیلم دیگرش عفریت در سال ۱۳۵۹ هم پیش آمد. اما در همین سال او با نقش آفرینی در فیلم مرز جمشید حیدری که اولین فیلم در ژانر جنگی در سینمای ایران به شمار می آید، حضور سینمایی اش را تثبیت کرد. او در این فیلم کنار همسرش، محمود استادمحمد از نام آوران هنر تئاتر در ایران بازی کرده بود. این فیلم مقدمه ای بود برای بازی در مجموعه ای از فیلم های ایرانی تا اواسط دهه ۱۳۶۰ همچون تفنگدار، دادشاه، سیاه راه، پدربزرگ و دزد و نویسنده. البته به دلیل این که اغلب آنها ساختار و روایتی ضعیف داشتند و جزو فیلم های نه چندان مهم سینمای ایران هستند، بازی خردمند هم در آنها چندان به یاد نماند و گویی این روند برای خود او هم مطلوب نبود و از همین رو در سال ۱۳۶۳ به خارج از ایران عزیمت کرد. خردمند درباره دلیل این کار گفته است:«اوایل انقلاب تئاتر رونق چندانی نداشت، ولی کار سینما شروع شده بود. بیشتر سینماگران قبل از انقلاب ممنوع الکار شده بودند و فقط تئاتری ها و تلویزیونی ها مانده بودند. چون بازیگر زن در سن و سال من کم بود، پیشنهاد کار زیاد داشتم. سپس پیشنهادها کم شد. من که حقوق بگیر جایی نبودم و خلاصه بعد از حدود یک سال بیکاری، تصمیم گرفتم بروم.» او در آن سوی مرزها هم البته نسبت به هنر بی اعتنا نبود و فعالیت هایی مانند ساخت مستندهای اجتماعی درباره وضعیت فرهنگی کودکان ایرانی مقیم خارج یا راه اندازی یک گروه نمایشی در ونکوور کانادا را پی گرفت. او حتی کارهایی آموزشی را در آنجا انجام داد که از آن جمله می توان به تدریس تئاتردرمانی برای کودکان دارای دو فرهنگ اشاره کرد.

خردمند حدود ۱۷ سال بعد دوباره به ایران برگشت. او ابتدا در نمایشی به نام «پنجشنبه در گنبد صندلی» نقش ایفا کرد و سپس حضوری کوتاه در فیلمی از تهمینه میلانی با نام «واکنش پنجم» داشت. البته خردمند از این حضور رضایت چندانی نداشت:«فیلمنامه واکنش پنجم را شبی برایم فرستادند و صبح قرارداد بستم. باید از جایی شروع می کردم و خانم میلانی هم از نظر تبلیغات چیزی کم نگذاشت، ولی من از بازی خودم راضی نبودم.» اما به هرحال این مقدمه ای بود برای ورود مجدد به عرصه ای که حالا با کوله باری از تجربه و آگاهی همراه شده بود.

اولین فیلم مهم خردمند پس از ورود به ایران، شهر زیبا به کارگردانی اصغر فرهادی بود.او در این فیلم اگرچه نقش اصلی نداشت، اما کاراکتری حساس به او سپرده شده بود که در صورت بی توجهی می توانست کاملا مسیری متفاوت از هویت اصلی نقش پیدا کند؛ زنی ستمدیده که برای خوشبختی دخترش، پیشنهادی سخت به شخصیت اصلی فیلم می کند. خردمند در این فیلم خوب بازی کرد و در کنار فرامرز قریبیان یکی از باورپذیرترین نمونه ها را از یک خانواده ایرانی به نمایش گذاشت. او در این فیلم نشان داد که اگر یک بازیگر از دانش و بینش درست بهره مند باشد، چگونه می توان نقش مکمل را در کنار نقش های اصلی، پررنگ و پروجهه ساخت.

خردمند در فیلم بعدی اش هم خوش درخشید: ما همه خوبیم ساخته بیژن میرباقری. او در این فیلم بعکس نقشش در شهر زیبا که زنی متعلق به قشر فرودست بود، ایفاگر نقش زنی از طبقه متوسط بود که شمایلی مادرسالارانه را به نمایش می گذاشت. او هم برای این فیلم و هم برای فیلم شهر زیبا نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن در ۲ جشنواره مهم سینمایی ایران شده بود، هم جشنواره فیلم فجر در دوره های ۲۲ و ۲۳ و هم جشن خانه سینما در دوره های ۸ و ۹٫ خردمند درباره فیلم ما همه خوبیم در جایی گفته بود:«آقای بیژن میرباقری بسیار پافشاری می کرد که حتما این نقش را بازی کنم… فکر می کنم او می دانست چه می خواهد و با یکی دو جلسه کوتاه به این رسیده بود که من این کار را می توانم انجام دهم. هر چند جاهایی بود که فکر می کنم می توانستم بهتر بازی کنم، ولی در هر حال کار خیلی صمیمانه و خوب بود.»

یکی دیگر از نقش های مهم خردمند بازی در فیلم ستاره می شود فریدون جیرانی بود که در آن با عزت الله انتظامی بازی کرد و همراه با او فضایی نوستالژیک را در عرصه سینما و بازی رقم زد. نقش او در این فیلم هم حساسیت های خاص خود را داشت، زیرا قرار بود شمایلی از یک زن هنرور را نشان دهد که گذشته ناخوشایندی را در عرصه سینما طی کرده است و حالا از یک سو با همبازی قدیمی اش روبه رو می شود و از سوی دیگر با دختر او که به مثابه آینه ای برای تداعی خاطرات گذشته اش است. خردمند این ظرایف شخصیتی را بخوبی در نقشش بروز داد؛ هرچند فیلم به دلیل مشکلاتی که برای اکرانش پیش آمد بخوبی دیده نشد، اما به هر حال بازی او در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و به عنوان یکی از کاندیداهای نقش مکمل اعلام شد.

کارنامه سینمایی تلویزیونی خردمند با فیلم های دیگری مثل بچه های ابدی (در نقش مادر یک کودک معلول ذهنی) یا آتش سبز (در نقش هایی اسطوره ای متعلق به ایران باستان) یا همیشه پای یک زن در میان است (در نقش مادری دلسوز که رابطه شیرین و عاشقانه ای با همسرش دارد) و نیز سریال های گذر عاشقی (که در آن نقش زنی ۷۰ ساله را در ۵۰ سالگی بازی کرده بود) و معصومیت از دست رفته و یک مشت پرعقاب و تله فیلم هایی همچون زیر درخت توت هم رقم خورده است، اما آنچه شاید بسیاری درباره خردمند ندانند، فعالیت های او در حوزه ترجمه کتاب است که از آن بین می توان به عناوین کودک مدفون اثر سام شپرد و پسران آفتاب نگارش نیل سایمون اشاره کرد. خود او درباره این دسته از فعالیت هایش می گوید:«به نظرم وقتی یک بازیگر متن نمایشی را ترجمه می کند کار خیلی راحت تر پیش می رود، چرا که او با دیالوگ سر و کار دارد و راحت می تواند آن را روی کاغذ بیاورد. کارگردان کمتر از بازیگر با دیالوگ سروکار دارد. در نتیجه وقتی بازیگر دیالوگ ها را می نویسد آن را طوری تنظیم می کند که در دهان راحت تر بچرخد.»

آهو خردمند اگرچه گزیده کار است، اما به استثنای چند کار نه چندان قابل توجه در میانه دهه ۱۳۶۰، بقیه آثارش عموما از او وجهه ای ارائه کرده که جزو چهره های ماندگار بازیگری در عرصه تئاتر و تلویزیون و سینماست. حضور او در فضای هنری موجود با بیش از ۴۰ سال تجربه بازیگری، همچنان مغتنم است.

فیلم‌شناسی

سینمایی

مجموعه تلویزیونی

۱۳۸۹ ملکوت [بازیگر]

افتخارات

    کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (ما همه خوبیم) – [دوره ۲۳ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۸۳]

    کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن (شهر زیبا) – [دوره ۲۲ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۸۲]

    کاندید تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن (ما همه خوبیم) – [دوره ۹ جشن خانه سینما (مسابقه) - سال ۱۳۸۴]

    کاندید تندیس زرین بهترین بازیگر نقش مکمل زن (شهر زیبا) – [دوره ۸ جشن خانه سینما (مسابقه) - سال ۱۳۸۳]

    کاندید لوح زرین بهترین بازیگر زن (شهر زیبا) – [دوره ۵ منتخب سایت ایران اکتور (بهترین‌های سال) - سال ۱۳۸۴]

    کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن (ستاره‌ها – جلد اول: ستاره می شود) – [دوره ۲۴ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۸۴]