بیوکده

بیوگرافی بیوگرافی اسپایک لی

شلتون جکسون “اسپایک” لی (به انگلیسی: Shelton Jackson “Spike” Lee) (زاده ۲۰ مارس ۱۹۵۷) کارگردان برنده جایزه امی و نامزد جایزه اسکار است.

زاده : ۲۰ مارس ۱۹۵۷ ‏

آتلانتا, ایالت جورجیا

نام دیگر : ‘شلتون جکسون “اسپایک” لی

ملیت : آمریکایی

زمینه فعالیت : بازیگر، کارگردان، تهیه کننده و فیلمنامه نویس

سال‌های فعالیت : ۱۹۷۷تاکنون

همسر : تونیا لوئیس

زندگی

شلتون جکسون “اسپایک” لی (Shelton Jackson “Spike” Lee) در ۲۰ مارچ ۱۹۵۷ در ایالت جرجیا، امریکا به دنیا آمد. پدر او نوازنده و آهنگساز جاز و مادرش معلم هنر و ادبیات سیاه پوستان بود. در سنین جوانی، خانواده او به بروکلین نیویورک نقل مکان کردند. “اسپایک” نامی است که در دوران کودکی، مادرش او را با این نام صدا می زد. او در بروکلین به دبیرستان “جان دیویی” رفت پس از آن در کالج “مور هاوس” به تحصیل پرداخت و مبانی رشته فیلمسازی را در آنجا یاد گرفت. اسپایک لی پس از پایان تحصیلاتش در “مورهاوس” به دانشگاه هنرهای زیبا رفت و در رشته فیلمسازی مشغول به تحصیل شد.

او شرکت “۴۰ Acres and a Mule Filmworks” را در سال ۱۹۸۶ تأسیس کرد که فیلمهای بسیاری با مضمون تبعیض نژادی، تبعیض در رنگ پوست، نقش رسانه در زندگی معاصر، فقر و جنایات شهری و دیگر مسائل سیاسی ساخته است.

او که به خاطر فیلم‌های معترضانه‌اش درباره وضعیت سیاهپوستان در آمریکا شهرت دارد، در ۱۹۹۰ برای فیلم “کار درست را انجام بده” نامزد جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی شد و سال ۱۹۹۸ برای “۴ دختر کوچک” در بخش بهترین مستند بلند نامزد بود.

نگاهی به فیلمهای اسپایک لی

اسپایک لی در سال ۱۹۸۵ اولین فیلم خود را با نام “She’s Gotta Have It” ساخت. او در سال ۱۳۸۹ با فیلم “کار درست را انجام بده” در اسکار مطرح شد این فیلم نامزد دریافت جایزه بهترین فیلمنامه بود.

“مالکوم ایکس” زندگی واقعی رهبر وطن پرست سیاه پوست
اسپایک لی فیلم “مالکوم ایکس” را در سال ۱۹۹۲ ساخت؛ فیلمی که در آن “دنزل واشنگتن” به عنوان رهبر وطن پرست سیاه پوست، زندگی واقعی “مالکوم ایکس” را به تصویر کشید؛ نقشی که برای او نامزدی اسکار را به دست آورد و مسیر زندگی واشنگتن را تغییر داد.
علاوه بر آن، نلسون ماندلا، رئیس جمهور وقت آفریقای جنوبی که رابطه خوبی با سینما، تلویزیون و ادبیات داشت، در این فیلم به عنوان بازیگر حضور داشت؛ ماندلا نقش مربی شهر “سوتو” را در این فیلم بازی می کرد.

“نفوذی” فیلمی درباره سرقت اسناد داغ
فیلم “نفوذی” محصول سال ۲۰۰۶ آمریکا به کارگردانی اسپایک لی است. داستان فیلم درباره یک گروه سارق حرفه ای است که به عنوان کارگران نقاشی ساختمان وارد یک مؤسسه مالی در منهتن می شوند، آنها تمام کارکنان و مشتریان را گروگان می گیرند و یک کاراگاه کهنه کار مسئول مذاکره با گروگان گیران می شود. ماجرا اگرچه با خشونت آغاز شده ولی برخلاف آنچه سارقان وانمود کردند، پول یا شمش طلایی دزدیده نمی شود، گروگانی کشته نمی شود و خسارتی وارد نمی شود، آنها تنها به دنبال اسنادی در صندوق شماره ۳۹۲ بودند؛ اسنادی که خیانت یهودی ثروتمندی را نسبت به هم کیشانش در طول جنگ جهانی دوم آشکار می کند…

“معجزه در سنت آنا” نقش موثر سیاهپوستان در خلال جنگ جهانی
“معجزه در سنت آنا” فیلمی به کارگردانی اسپایک لی و براساس رمانی از “جیمز مک براید” محصول سال ۲۰۰۸ است.
داستان فیلم روایتگر مسایل ۴ سرباز سیاهپوست آمریکایی است که در سال ۱۹۴۴ در زمان جنگ جهانی دوم و در منطقه توسکانی ایتالیا گروه نظامی‌ شان را گم می‌ کنند و درگیر ماجراهایی خطرناک می‌شوند…
اسپایک لی در این فیلم به نقش موثر سیاهپوستان در خلال جنگ جهانی دوم پرداخته است.

مسائل سیاسی و اجتماعی موضوع مستندهای اسپایک لی

طوفان کاترینا در دوربین اسپایک لی
اسپایک ‌لی پس از مشاهده تصاویر ویدئویی طوفان کاترینا که در سال ۲۰۰۵ به وقوع پیوست، تحت تأثیر قرار گرفت تا اینکه در سال ۲۰۱۰ مستندی درباره طوفان کاترینا با نام “وقتی سدها شکستند: مرثیه ‌ای در چهار پرده” را تهیه و تولید کرد که در آن ویرانی‌های طوفان کاترینا به تصویر کشیده شده است.
او این مستند ۴ ساعته را درباره بازماندگان طوفان کاترینا و برای شبکه HBO ساخت. لی درباره بازماندگان طوفان کاترینا گفت: «آنها مانند مردم یک کشور جهان سومی بودند، نه ایالات متحده آمریکا قدرتمند. فهمیدم این یک اتفاق مهم در تاریخ آمریکاست و می‌خواستم کاری درباره‌اش انجام دهم.»
این فیلم شامل تصاویر جدیدی است که حین وقوع طوفان در نیواورلئان ضبط شده‌اند، همچنین شامل مصاحبه با شهروندان، مورخان و مقام‌های دولتی است.
لی درباره شیوه‌اش در ساخت این مستند گفت: «ما اجازه دادیم افراد داستان خودشان را بگویند. این کاری است که فیلمسازان موفق انجام می‌دهند. من می‌خواستم احساسات جریحه‌دار شده این مردم را ثبت کنم و این مستند تمام چیزی نیست که در نیواورلئان رخ داده است.»

مستندی درباره فاجعه نفتی خلیج مکزیک
اسپایک لی در سال ۲۰۱۰ در مستند تلویزیونی به نام “اگر خدا بخواهد و نهر طغیان نکند” صحنه‌هایی از انتشار نفت در خلیج مکزیک را به تصویر کشید. این مستند ۹۰ دقیقه ای برای نخستین بار در انجمن ملی روزنامه نگاران سیاه پوست در “سان دیگو” به نمایش در آمد؛ این مستند تأثیر فاجعه‌ نفتی خلیج مکزیک را پس از طوفان ویرانگر کاترینا بر مردم آمریکا نشان می‌دهد. او در پاسخ به این سؤال که آیا کسی از اعضای شرکت “بریتیش پترولیوم” در ساخت این مستند او را یاری کرده‌ است، گفت: «هیچ عضوی از این شرکت نفتی برای ساخت مستندم حاضر به صحبت با من نشد.»
اسپایک لی در یک نشست تلویزیونی که به همت انجمن منتقدان تلویزیونی آمریکا در اوت ۲۰۱۰ برگزار شده بود، بیان کرد: «روزنامه ‌نگاران باید حقایق [پاک شدن لکه نفتی خلیج مکزیک] را برای مردم افشا کنند. بعید به نظر می‌رسد که بخش اعظم این لکه نفتی در خلیج مکزیک و آب‌های ساحلی از بین رفته باشد.»
لکه نفتی خلیج مکزیک یک لکه نفتی است که بر اثر نشت نفت از یک چاه نفت دریایی در خلیج مکزیک بوجود آمده است. این نشت پس از انفجار سکوی نفتی دیپ‌ واتر هورایزون تحت مسؤلیت شرکت نفت بریتانیا در تاریخ ۲۰ آوریل ۲۰۱۰ ایجاد شد. همچنین در اثر انفجار سکو ۱۱ نفر از کارگران این سکو مفقودالاثر شده‌اند. پس از جستجوی سه روزه برای یافتن آنها، پلیس ساحلی به دلیل احتمال بسیار پایین زنده ماندن آنها به عملیات جستجو پایان داد.

مستندی از “مایکل جکسون” خواننده امریکایی
اسپایک لی با فیلم مستند “بد ۲۵″ در شصت و نهمین جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۱۲ حضور داشت. این فیلم درباره “مایکل جکسون” خواننده امریکایی بود که در بخش خارج مسابقه جشنواره ونیز به نمایش درآمد. لی در این فیلم مسند با افرادی که در تهیه آلبوم “بد” مایکل جکسون همکاری کرده اند شامل رقصنده‌ها، طراحان رقص، سازندگان آهنگ‌ها، کارگردان موزیک ویدیوها، تکنسین‌های صدا، دوستان و… گفت‌وگو کرده است. موزیک ویدیو “بد” آهنگ اصلی آلبوم را مارتین اسکورسیزی کارگردانی کرده است. “بد ۲۵″ در نگاهی به زندگی جکسون به عنوان  خواننده، ترانه‌سرا، تهیه‌کننده، بازیگر و رقصنده پرداخته است.
پیش از نمایش این مستند، اسپایک لی با اعطای جایزه‌ “افتخار یک کارگردان” مورد تقدیر قرار گرفت. این جایزه به هنرمندی تعلق می‌گیرد که تأثیر ماندگار بر سینمای معاصر داشته است.
“آلبرتو باربارا”، رئیس جشنواره‌ ونیز در این‌باره گفت: «اسپایک لی یک کارگردان خلاق است که تاکنون موفق به ساخت فیلم‌های غیرقابل پیش ‌بینی و مهیج به بهترین شکل ممکن شده است و با فیلم‌هایش موجب شده تا ما در تعصبات خود بازنگری کنیم».

آثار

اسپایک لی در اکثر فیلمهایش مسائل نژادی را در بستر سیاسی و اجتماعی جامعه امریکا به صورت صریح بیان می کند. او علاوه بر ساخت فیلم و مستند، فیلمهای تلویزیونی و فیلمهای تبلیغاتی را برای شرکتهای Levi’s ، Nike ، Converse و … نیز ساخته است. برخی از فیلمهای بلند او عبارتند از:

-”کار درست را انجام بده” (Do the Right Thing) محصول سال ۱۹۸۹
-”مالکوم ایکس” (Malcolm X) محصول سال ۱۹۹۲
-”ساعت ۲۵″ (۲۵hour) محصول سال ۲۰۰۲
-”مرد نفوذی” (inside man) محصول سال ۲۰۰۶
-”معجزه در سنت آنا” (Miracle at St. Anna) محصول سال ۲۰۰۸

مستند
-”چهار دختر کوچک” (۴ Little Girls) محصول سال ۱۹۹۸
-”وقتی صدها شکستند: مرثیه ای در چهار پرده” (When the Levees Broke) محصول سال ۲۰۰۵
-”اگر خدا بخواهد و نهر طغیان نکند” (IF GOD Willing and Da Creek Don’t Rise) محصول سال ۲۰۱۰
-”بد ۲۵″ (Bad 25) محصول سال ۲۰۱۲

اظهار تأسف اسپایک لی برای ستاره های هالیوود

“هافینگتون پست” نوشت، اسپایک لی در مصاحبه خود در جولای سال ۲۰۱۱ برای هالیوود اظهار تأسف کرد. او تأیید کرد که اظهار تأسفش نه برای فیلم‌های هالیوودی که برای ستاره‌های هالیوودی است.
لی گفت: «هالیوود چهارچوب خاصی دارد که تنها تعداد بسیار کمی می‌توانند خود را در چهارچوب بگنجانند زیرا زمانی که به بُعد تجاری این صنعت سینمایی می‌رسیم، تنها چند تکه استخوان از افراد باقی می‌ماند. اینکه در هالیوود بازیگران مرد و زن در زندگی شخصی‌اشان مشکلات فراوانی دارند چه از نظر ازدواج، چه از روحی روانی و چه از نظر مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی به هیچ وجه چیز عجیبی نیست، چون هالیوود زندگی آنها را به نابودی می ‌کشاند. در هالیوود ذره ذره زندگی شما زیر ذره ‌بین است…».
اسپایک لی از پروسه انتخاب برترینهای اسکار انتقاد کرد و گفت: «بارها شاهد آن بوده‌ایم که یک فیلم از هر لحاظ شایستگی برنده شدن در این رقابت‌ها را دارد نه تنها برنده نمی‌شود بلکه حتی نامزد هم نمی‌شود و به جای آن فیلمی برنده جایزه برتر این رقابت‌ها می‌شود که نه تنها از نظر مردم که نظر منتقدان و کارشناسان سینمایی نیز به هیچ وجه شایستگی لازم را نداشته است، به همین خاطر به نظر من جوایز اسکار به هیچ وجه مهم و تعیین‌کننده نیستند.»

بایکوت فیلم تارانتینو از سوی اسپایک لی

اسپایک لی، فیلم “جانگوی آزاد شده”، ساخته تارانتینو و برنده جایزه اسکار بهترین فیلم سال ۲۰۱۳ را فیلمی توهین‌آمیز خواند و گفت که آن را تماشا نخواهد کرد.
او که در بسیاری از فیلم‌هایش به موضوع تبعیض نژادی در آمریکا پرداخته، گفت: «نمی‌توانم درباره‌ این فیلم حرفی بزنم چون تصمیم ندارم آن را ببینم. می‌خواهم بگویم “جانگوی آزادشده” به اجداد من توهین کرده است.»
به گزارش هالیوود ریپورتر‌، لی پس از آن به صحنه‌های شکنجه و شلاق زدن بردگان در فیلم تارانتینو اشاره کرد و مضمون کُمیک دیالوگ‌ها را مورد انتقاد شدید قرار داد و گفت: «برده‌داری آمریکایی یک اسپاگتی وسترن سرجیو لئونه نبود،‌ بلکه یک فاجعه بود. اجداد من برده‌هایی بودند که از آفریقا دزدیده شدند. من به آنها احترام می‌گذارم.»
لی همچنین تارانتینو را به خاطر بکاربردن بیش از حد کلمه کاکاسیاه در آثارش مورد انتقاد قرار داد.

انتشار فیلم فوتبالی “لی” در اینترنت

اسپایک لی در سال ۲۰۱۴ و به مناسبت آغاز جام جهانی فیلم کوتاهی درباره ورزش محبوب برزیلی ها یعنی فوتبال به نام “بازی” را ساخت؛ این فیلم قبل از افتتاحیه جام جهانی در ریو که در آن کشور برزیل، میزبان جام جهانی، باید با کرواسی روبه ‌رو می شد، در اینترنت منتشر شد.
داستان این فیلم درباره پسر جوان برزیلی است که با پوشیدن پیراهن تیم ملی کشورش در خیابان ها به دنبال یک توپ فوتبال می دود، آن هم تنها به یک امید که بتواند در یک استادیوم واقعی گل بزند…

عکس اسپایک لی

بیوگرافی و عکس اسپایک لی

عکسهای اسپایک لی کارگردان امریکایی

تصاویر جدید اسپایک لی

زندگینامه Spike Lee

گالری عکس اسپایک لی کارگردان